Zelan eskatzen da?
Eskaera Gizarte Segurantzaren Institutuari egin behar zaio. HEMEN kontsulta ditzakezu INSSen helbideak.
Eskaera-orria bete beharko duzu. HEMENDIK jaitsi ahal duzu.
Honetaz gain, beste dokumentu batzuk ere beharko dituzu:
- Identifikazio dokumentua (NAN edo NIE, pasaportea)
- Osakidetza edo Osasunbidearen historial klinikoa
- Lan gaixotasun edo istripuagatik izan bada, honen berri ematen duen parte administratiboa beharko duzu eta, gainera, aurreko urteko soldaten egiaztagiria.
- Etxeko langilea bazara eta zuk zeuk enplegatzailearen kotizazioak bideratzen badituzu, azken hiru hilabeteetan hauek ordaindu izanaren egiaztagiria beharko duzu, ezintasuna gaixotasun edo istripu arruntagatik izan bada.
Dokumentazio guztia HEMEN kontsulta dezakezu.
Pentsioa jaso bitartean, lan egin daiteke?
Bai, guztiz bateragarria da. Jakina, burutzen dituzun funtzioak ezin dira izan zure ezintasunak galarazten dituenak. Hau da, ezin zara jarduera berean aritu: garraiolaria bazinen edo pisuak altxatu behar bazenituen eta lan horretarako ezinduta bazaude, lan egin dezakezu, baina beti ere beste jarduera batean.
Salbuespen bakarra da lehentxoago ikusi dugun erabateko ezintasun iraunkor kualifikatua aitortu bazaizu (pentsioa %20 handiturik). Kasu honetan ezin izango duzu lanik egin.
Lanean hasiz gero, Gizarte Segurantzaren Institutuari (INSSi) jakinarazi behar diozu. Zure ezintasuna lan gaixotasunak eragin badu, baimena ere eskatu beharko duzu.
Enpresak berriro hartu behar zaitu?
Arestian komentatu dugunez, beste lan batean eta beste enpresa batean, baita autonomo moduan ere, lan egiteko aukera daukazu. Baina, momentura arte lanean egon zaren enpresara itzul daiteke?
Erabateko ezintasun iraunkorra aitortzen badizute, askotan, enpresak ez zaitu berriro hartuko. Izan ere, Langileen Estatutuko 49.1.e) artikuluak jasotzen duenez, lan harremana bertan behera uzteko arrazoia izan daiteke langilea ezintasun iraunkor egoeran egotea (erabatekoa, absolutua edo baliaezintasun handia).
Edozelan, badira salbuespen bi:
- Gizarte Segurantzaren Institutuak bere ebazpenean adierazi badu zure patologia hobetzeko aukerak daudela. Hobekuntza honen gehienezko epea bi urtekoa izan behar da. Esan bezala, ebazpenean adierazi behar da hau eta, honekin batera, berrikuspenaren data ere azaldu behar da. Kasu honetan enpresa behartuta dago urte bi horietan lanpostua gordetzera. (Langileen Estatutuaren 48.2 artikulua)
Urte bi horiek pasaturik, ez balitz hobekuntzarik egongo, lan harremana bertan behera geldituko litzateke. Hortaz, berdin da gaixotasunak edo lesioak beranduago hoberantz egiten duen, enpresa lehen urte bietan baino ez baitago behartuta lanpostua gordetzera. Gogoratu zeure kabuz ere eska zenezakeela errebisio bat, baldin eta ikusten baduzu lan egiteko ondo zaudela, jakina.
- Zure hitzarmen kolektiboan hala ezarrita badago. Hitzarmen batzuek (oso gutxik) langilea berriro hartzeko eta bere ezintasunarekin bateragarria den beste lanpostu batera mugitzeko aukera jasotzen dute. Hala ere, normalean hau ez da automatikoa izaten, baizik eta itxaron behar izaten dela enpresan lanpostu egoki bat hutsik geratu arte.
Laburbilduz, enpresak langilea beste lanpostu batean hartzeko aukera dauka, baina ez dago derrigortuta. Horrek ez du esan nahi borrokatu ezin denik. Horregatik gomendatzen dizuegu, ezer baino lehen, zure ordezkaritza sindikalarekin kontaktuan jartzeko edo, horren ezean, sindikatura jotzeko, aukera posibleak aztertu ahal izateko.
Erabateko ezintasun iraunkorra eta langabezia
Ezintasuna dela eta, zure lana galtzen baduzu, lehenengoz langabezia kobratu ahal duzu eta, gerora, pentsioa. Baina kasu honetan ez dira bateragarriak.
Bestalde, pentsioa kobratzen duzun bitartean lan egiten baduzu eta, handik denbora batera, lanik gabe gelditzen bazara, langabezia prestazioa eta pentsioa, biak batera, kobratu ahal izango dituzu.
Hau da, langabezia eta pentsioa bateragarriak izateko, langabezian gelditu baino lehenago pentsioa jasotzen eta lanean egon behar izan zara.
Bestalde, jubilatzeko adina heltzen zaizunean, aukeratu ahal duzu; hau da, erabateko ezintasuna kobratzen jarraitu edo erretiroa eskatu. Ez da automatikoa: erretriroa eskatu egin behar duzu; ez baduzu egiten, ezintasun prestazioa kobratzen jarraituko zenuke. Onena da, jubilatzeko sasoia heltzen denean, kontsultatzea ea zer datorkizun hobeto. Kontuan izan behar duzu erabateko ezintasun kualifikatua aitorturik badaukazu, honek ez daukala PFEZ erretentziorik.